Vi-va-veldwerk

Ik weet het nog goed, het moment dat ik dacht dat ik hard werkte toen ik van half negen tot zes op kantoor zat. Daar ben ik toch een beetje op terug gekomen. Vorige week zaterdag zijn we in Coroico aangekomen en ik denk, of eigenlijk weet ik wel zeker, dat ik nog nooit zulke lange dagen gewerkt heb als afgelopen week.

Zoals ik in m’n vorige verhaaltje heb uitgelegd, zijn Tinka en ik hier om te helpen bij het verzamelen van data in de vorm van een soort enquêtes. Dit klinkt echter een stuk makkelijker dan het is. We kunnen namelijk niet zomaar iedereen die we tegenkomen interviewen. Zouden we dat doen, dan zou het zo kunnen zijn dat alle mensen die we tegenkomen mensen zijn die thuis zijn omdat ze geen werk hebben, en daardoor een lager inkomen. Dit zou dus een scheef beeld van de realiteit geven. Om dit te voorkomen selecteren we willekeurig huishoudens voor de surveys. Hiervoor hebben we de lijst nodig van alle mensen die in de community wonen. Gelukkig heeft iedere community hier, hoe klein ook, een soort dorpshoofd. Deze persoon heeft (als het goed is) een lijst van alle community members. Stap 1 is dus om op de een of andere manier het dorpshoofd te stalken en die lijst te confisqueren. Dit is de taak van Jesus (ja dat is een normale naam hier), onze wat oudere Boliviaanse collega. Om de dag gaat óf Tinka óf ik met Jesus mee om deze missie te voltooien. Deze dagen zijn meestal gevuld met ritjes in mini-busjes (waar zonder uitzondering de weeïge geur van coca gemixt met zweet hangt), heel veel wachten, en heel veel (naar coca stinkende) handen schudden. En natuurlijk een hoop glimlachen, en vijfhonderd keer dankjewel zeggen. Just another day at the office. Op de één of andere manier verloopt dit proces meestal nog redelijk soepel. Ik heb me er wel over verbaasd hoe makkelijk het hier is om mensen te vinden. Iedereen kent iedereen, al helemaal in die kleine communities, en als het dorpshoofd niet thuis is, is er altijd wel een broer van de neef van de vrouw van het dorpshoofd die ergens een telefoonnummer vandaan tovert. Als we eenmaal een selectie van mensen hebben geven we die mensen een soort voucher, die ze de volgende dag als de surveys worden afgenomen moeten inleveren. Stap 2 van het hele proces is het daadwerkelijke verzamelen van de data. Dit doen we dus ook om de beurt, op de dag dat we niet met Jesus meegaan. Op deze dagen gaan we met één van de twee enumerator (de mensen die de surveys afnemen) teams mee. Dat betekent, rond kwart over zes ’s ochtends weg uit het hotel, op naar de communities. Onze taak is voornamelijk het coördineren van wie naar welk huishouden gaat, en het zoeken van vervangers als mensen niet thuis zijn. Ondanks dat het soms best stressvol is (vooral in het begin) kan ik best wel genieten van deze dagen. In sommige dorpen heeft het dorpshoofd geregeld dat iedereen met een voucher naar een centraal punt komt, zodat we de mensen niet hoeven te zoeken. Dat is altijd een interessant moment, want maar twintig mensen in het dorp hebben een voucher, en iedereen wil er een. Soms voel ik me dan net Willy Wonka. Als de enumerators op pad zijn verdoe ik m’n tijd voornamelijk met een beetje apathisch voor me uit staren en kletsen met de dorpsgek (die natuurlijk spontaan smoorverliefd op me wordt en maar wat graag m’n vriendje wil zijn). Erg goed voor m’n Spaans, dat wel. Sowieso oefenen we behoorlijk veel Spaans. Aangezien Tinka en ik overdag nooit samen zijn worden we gedwongen om de hele dag Spaans te praten. Ik merk zeker dat ik vooruit ga, en de enumerators doen heel erg hun best om langzaam en duidelijk te praten. Toch snap ik er nog vaak genoeg geen ene ruk van, vooral als ik moe ben (wat elke dag wel zo is op een bepaald moment). In zo’n geval val ik terug op mijn oude vertrouwde strategie van smiling, waving en lachen op het juiste moment, geen probleem, ben ik immers toch een absolute pro in. Tijdens een survey dag is er is altijd wel één enumerator die nog langer bezig is dan de rest, wat betekend dat we regelmatig met de hele groep aan het wachten zijn. Gelukkig hadden wij het fantastische idee om een (oranje) bal te kopen. Het komt er dus op neer dat ik om de dag een partijtje voetbal win, euh ik bedoel speel ;). Op deze manier is het voor niemand heel erg om te wachten, en bovendien is het goed voor de teambuilding. De enumerators zijn trouwens fantastisch. Zulke lieve mensen, en ook heel leuk als groep. Iedereen kan het met elkaar vinden, dus dat is heel prettig voor ons.

Ondanks de lange dagen, is het werk wel heel interessant. Je ziet ontzettend veel van een land, en hele andere dingen dan als toerist. Zo zie je bijvoorbeeld heel veel dronken mensen. Bolivianen tillen het begrip van “zuipen tot we kruipen” naar een hoger niveau. Of beter gezegd, naar een lager niveau, meer zoiets als “zuipen tot we niet eens meer kunnen kruipen”. Het is een triest gezicht; kinderen vanaf een jaar of zeven die hun vader/oom/broer proberen naar huis te krijgen. Jesus vertelde me ook dat drinken hier echt een probleem is. Het feit dat er elke dag wel een viering van het een of ander is, dus elke dag wel een gelegenheid om te drinken, helpt niet echt lekker mee. De ene dag is het de “de dag van de vlag”, de dag ervoor is het “de dag van de hond” en de dag erna is het “de dag van één of andere dorpsheilige”. Tja, je moet toch wat.
Naast overmatig alcohol gebruik, kauwt iedereen hier ook van die gore coca bladeren. Aan het eind van de dag ruiken mijn eigen handen ook naar coca van al het handen schudden. Best vies. Sowieso is die hele coca productie best een fascinerend iets. Je mag in Bolivia legaal een bepaalde hoeveelheid land met coca hebben, maar niet teveel. Een beetje zoals je bij ons vijf wietplanten mag hebben, maar geen wietplantage. Maarja, daar houdt natuurlijk niemand zich aan. Dit is dus nogal een gevoelig onderwerp, en het maakt mensen soms achterdochtig jegens enquêtes. Dat wordt nog interessant in het volgende gebied waar we heen gaan, aangezien daar bijna iedereen coca produceert, en mensen behoorlijk ontoegankelijk schijnen te zijn. Nouja, we gaan het zien.
Door het eeuwige coca kauwen, en het ongezonde leven in het algemeen, hebben veel mensen hier weinig tanden. Zelfs jonge mensen missen al de helft van hun gebit. Mannen wel meer dan vrouwen, het zou me niks verbazen als dat is omdat mannen over het algemeen meer coca kauwen. De welgesteldere vrouwen hebben daarentegen soms hele mooie gouden grills in hun mond. Jaja, soms zelfs met hartjes vorm. Erg fascinerend vind ik dat, maar het is zeker een beter gezicht dan een tandeloze mond.
Verder is het hier fantastisch mooi, en is het klimaat eigenlijk perfect, niet te warm, niet te koud. We hebben wel al behoorlijk wat regen gehad, ondanks dat onze “baas” in La Paz ons verzekerd had dat het echt niet zou regenen rond deze tijd van het jaar. Nou waren wij natuurlijk heus wel zo eigenwijs om tóch plastic zakjes voor de tablets te kopen, voor het geval het zou gaan regen. Nou je raadt het al, de eerste dag kwam het met bakken uit de hemel. Gelukkig waren wij als echte Nederlanders overal op voorbereid met extreem waterdichte jas, regenbroek, alles. Kunnen wij best aan, beetje regen.

Later meer. Adiosoooooooos!